Bảo tàng Làng Chài Xưa là bảo tàng nước mắm đầu tiên và duy nhất tại Việt Nam tọa lạc tại 360 Nguyễn Thông, Phú Hài, Phan Thiết, Bình Thuận bảo tàng Làng Chài Xưa có tổng diện tích 1.600m 2 , được chia thành 14 không gian nhỏ với từng chủ đề riêng biệt, tái hiện sống động 300 năm làng chài Phan Thiết xưa từ thời Chăm Pa, vua Nguyễn, đến thời Pháp thuộc và những thập niên 40 – 60. Du khách đến với bảo tàng không chỉ được ngắm nhìn các di vật mà còn được tương tác nhập vai làm dân chài lưới cá, đóng vai diêm dân trên những cánh đồng muối, thăm phố cổ Phan Thiết 300 năm, ghé nhà hàm hộ (đại gia nước mắm) xưa, khám phá nguồn gốc quy trình làm nước mắm, tên gọi nước mắm ngày xưa, lý do có tên gọi “nước mắm” như hiện nay.
Bảo tàng được trưng bày theo lối đương đại, sử dụng nghệ thuật trình diễn ánh sáng lần đầu tiên có tại Việt Nam. Dưới hàng trăm đèn pha tiêu điểm có góc chiếu hẹp, rộng và công suất lớn nhỏ khác nhau, những hiện vật cổ hiện ra lung linh, mờ ảo trên nền không gian tối, đem lại cái nhìn mãn nhãn cho du khách.
Khách sạn giá rẻ tại Phú Quý, Khách tham quan sẽ được quay ngược thời gian, trờ về vùng đất Phan Thiết cách đây 300 năm. Vào trước năm 1693, khi chưa có người Việt sinh sống thì nơi đây thuộc vương quốc Chăm pa, với tên gọi là Mang Thit. Một điều độc đáo ở đây, mà ít ai biết là từ “ủ chượp” trong nước mắm có nguồn gốc từ tiếng Chăm, chính người Chăm đã học những kỹ nghệ làm gốm, ướp cá du nhập từ La Mã. Đến khi người Kinh di cư vào, đã tiếp nối và thương mại hóa bằng cách cho nước mắm vào tĩn gốm và chở bằng ghe bầu đi bán khắp Việt Nam.
Hoạt động nếm thử nước mắm Rin với công thức 300 năm của bảo tàng Làng Chài Xưa:
Đặc biệt, tại đây có một điều mà bất cứ ai đến Phan Thiết đều muốn thử một lần trong đời, là được nếm hương vị của nước mắm rin ngày xưa. Đó là loại nước mắm nguyên chất, kéo rút trực tiếp từ thùng lều gỗ ủ chượp chín chậm và được dân chài Phan Thiết gọi là nước mắm Tĩn. Tên gọi ấy bắt nguồn tư việc ông tổ nghề Trần Gia Hòa đưa mắm vào tĩn gốm dán nhãn vuông chở bằng ghe bầu bán khắp nơi, từ lục tỉnh Nam Kỳ đến miền Trung, miền Bắc và chiếm thị phần lớn ở nước ta lúc bấy giờ. Với công trạng này, ông đã được vua Nguyễn ban tước quan hàm Bát phẩm. Một phần không thể bỏ qua khi đến thăm Làng Chài.
Xưa là khu nhà Hàm Hộ (đại gia nước mắm xưa), đây là căn nhà cuối cùng còn sót lại của một hàm hộ Phan Thiết. Từ Hàm hộ ở đây dùng để chỉ những người sản xuất nước mắm qui mô lớn. Vào không gian nhà cổ, du khách sẽ được chiêm ngưỡng kiến trúc nhà truyền thống của những Hàm Hộ ngày xưa, cũng như mô hình một que nước mắm là như thế nào.
Tại đây, du khách còn được học cách “cẩn” nước mắm, cách xác định nước mắm ngon của người xưa dựa vào màu, mùi, vị dưới ánh sáng. Thú vị hơn nữa là cách phân biệt, lựa chọn nước mắm ngon chỉ bằng hạt cơm của người dân Phan Thiết xưa. Theo đó, khi thả hạt cơm nguội vào chén nước mắm, nếu hạt cơm nổi lên hoặc lơ lửng, thì đó là nước mắm truyền thống nguyên chất với độ đạm cao. Còn nếu hạt cơm nhanh chóng chìm xuống dưới thì đó là nước mắm pha công nghiệp với hàm lượng đạm thấp.
Quan trọng hơn, Bảo tàng Làng Chài Xưa còn lưu giữ toàn bộ các bằng chứng để xác tín rằng: Phan Thiết mới chính là cái nôi của nước mắm Việt Nam, chứ không phải là Phú Quốc. Nơi đây còn có một hàm hộ đã bỏ tiền ra làm con đường nối từ Phan Thiết ra Mũi Né. Với hành động nghĩa hiệp đó, bà đã được vua nhà Nguyễn ban tặng cho bốn chữ vàng “Hào nghĩa khả gia”. Tại đây du khách còn được chiêm ngưỡng chân dung của những Hàm Hộ nước mắm, những người có công rất lớn trong sự phát triển của ngành nước mắm tại Phan Thiết.
Một số thông tin được sưu tầm hi vọng Khách sạn giá rẻ tại Phú Quý đã giúp bạn hiểu thêm về nơi đây và hãy đến khám phá Bảo tàng nước mắm Làng Chài Xưa.